RAID – wygoda i szybkość, ale czy na pewno bezpieczeństwo danych?
W świecie technologii coraz częściej natykamy się na macierze RAID (Redundant Array of Independent Disks). Wielu użytkowników błędnie zakłada, że taka konfiguracja całkowicie chroni ich dane przed utratą. Często słyszy się też opinię, iż posiadanie macierzy RAID oznacza brak konieczności wykonywania backupu. Niestety, to mit. RAID ma swoje zalety, ale nie jest magicznym panaceum na wszystkie zagrożenia.
Co to jest RAID?
Jak sama nazwa wskazuje, Redundant Array of Independent Disks pozwala na połączenie kilku niezależnych dysków w jedną logiczną całość. Użytkownik widzi ją jako „jeden duży dysk”. Jednak głównym celem RAID jest przede wszystkim zwiększenie dostępności do danych oraz w pewnych konfiguracjach poprawa wydajności pracy z nimi.
- RAID 0 – dane są dzielone (striping) na wszystkie dyski w macierzy, co przyspiesza transfer, ale nie zapewnia żadnej redundancji. Utrata jednego dysku powoduje bezpowrotną utratę wszystkich danych.
- Inne poziomy RAID (np. RAID 1, 5, 6, 10) – tu pewna forma redundancji już występuje, co oznacza, że w przypadku awarii jednego dysku (a w niektórych konfiguracjach nawet dwóch) da się przywrócić macierz do działania bez utraty danych. Jednak to wciąż nie gwarantuje pełnego bezpieczeństwa.
RAID a backup: czy to zamienniki?
Podstawowe nieporozumienie wynika z przekonania, że macierz RAID = backup. Tymczasem:
- RAID nie chroni przed błędami użytkownika czy wirusami – jeśli przypadkowo usuniemy pliki albo nasz sprzęt zaatakuje ransomware, to zmiany zostaną odzwierciedlone na wszystkich dyskach w macierzy.
- RAID nie zastępuje wersjonowania – w backupie często przechowujemy kilka poprzednich wersji pliku, co pozwala cofnąć się do wersji sprzed uszkodzenia. W RAID takiej możliwości nie ma.
- RAID nie ochroni przed uszkodzeniem kontrolera czy awarią całego komputera – kiedy pada kontroler odpowiedzialny za rozdzielanie danych na poszczególne dyski, możemy nie być w stanie odczytać informacji, nawet jeśli dyski są fizycznie sprawne.
- Wszystkie dyski znajdują się w jednym miejscu – w przypadku zalania, pożaru, kradzieży lub innego zdarzenia losowego ryzyko utraty danych rośnie. Ten sam problem dotyczy też sytuacji, w której zawodzi główny zasilacz.
Kiedy RAID się przydaje?
Główną zaletą RAID jest ograniczenie skutków awarii pojedynczego dysku i wzrost wydajności w określonych zadaniach. Ma to szczególne znaczenie w środowiskach serwerowych, gdzie ciągły dostęp do danych jest kluczowy. W przypadku uszkodzenia jednego z dysków w macierzy (z wyjątkiem RAID 0), system nadal pracuje, a dysk można szybko wymienić, po czym całość się odbudowuje.
Dlaczego backup wciąż pozostaje niezbędny?
1. Ochrona przed błędem człowieka
Wystarczy jeden niewłaściwy ruch – przypadkowe skasowanie ważnych plików, przeniesienie ich w inne miejsce lub zniszczenie struktury folderów. RAID nie cofa zmian, on tylko je rejestruje równocześnie na wszystkich dyskach.
2. Zabezpieczenie przed atakami
Ataki typu ransomware potrafią zaszyfrować zawartość dysku, a co za tym idzie – wszystkich dysków w macierzy. Tylko osobny backup (np. na zewnętrznym nośniku lub w chmurze) może ocalić nasze dane.
3. Wielość wersji pliku
Kopia zapasowa pozwala na tworzenie wersji plików, dzięki czemu możemy odzyskać starą, działającą wersję projektu, gdy aktualna uległa uszkodzeniu.
4. Niezależna lokalizacja
Choć macierz RAID może mieć wiele zalet, wszystkie dyski wciąż przebywają w jednym urządzeniu i miejscu. Jedno zdarzenie losowe (np. zalanie, pożar, przepięcie) może zniszczyć je wszystkie. Kopia zapasowa w innej lokalizacji lub na odrębnym, fizycznie odłączonym nośniku jest nieoceniona w sytuacjach kryzysowych.
Jak prawidłowo dbać o dane?
- Używaj macierzy RAID świadomie – jeśli potrzebujesz wyższej wydajności lub ciągłej dostępności do danych, RAID (oprócz RAID 0) może okazać się trafnym wyborem.
- Regularnie twórz backup – przechowuj kopię w innej lokalizacji lub na zewnętrznych nośnikach (dyski USB, pendrive’y, taśmy, chmura).
- Stosuj wersjonowanie – przy pracy nad ważnymi projektami lub plikami utrzymuj kilka poprzednich wersji.
- Chroń się przed ransomware – używaj programów antywirusowych i regularnie aktualizuj system oraz aplikacje.
- Rozważ wiele kopii – popularna zasada „3-2-1” mówi o konieczności posiadania co najmniej trzech kopii danych, na dwóch różnych nośnikach, z czego jedna powinna być przechowywana w lokalizacji zewnętrznej.
Podsumowanie
RAID jest świetnym rozwiązaniem, jeśli chodzi o nieprzerwaną dostępność danych w przypadku awarii jednego z dysków (z wyłączeniem RAID 0), ale nie zastąpi regularnego backupu. Wszelkie błędne przekonania, że RAID gwarantuje stuprocentowe bezpieczeństwo lub jest ekwiwalentem kopii zapasowej, to niestety mity.
Cokolwiek przechowujemy – od dokumentów firmowych po prywatne zdjęcia i nagrania – zawsze powinniśmy regularnie tworzyć kopie zapasowe. Tylko to zapewni nam spokojny sen i pewność, że w razie nieoczekiwanej awarii (bądź błędu człowieka) nie utracimy ważnych danych bezpowrotnie.